6η Μαρτίου: ημέρα κατά της βίας στο σχολείο

ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ

Φαινόμενο το οποίο κερδίζει διαρκώς έδαφος αποτελεί πλέον και στη χώρα μας η σχολική βία. Ένας στους τρεις μαθητές έχει εμπλακεί σε ένα τουλάχιστον περιστατικό εκφοβισμού, ως θύτης, θύμα ή παρατηρητής! Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας, τουλάχιστον το 10 – 15% των μαθητών είναι θύματα συστηματικής βίας από τους συμμαθητές τους, πάνω από το 5% παραδέχονται ότι ασκούν βία και η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών είναι μάρτυρας περιστατικών σχολικού εκφοβισμού.

Η σχολική βία εμφανίζεται κυρίως, με τη μορφή του σχολικού εκφοβισμού (bullying), ο οποίος περιλαμβάνει τη λεκτική, τη σωματική, την ψυχολογική, τη σεξουαλική παρενόχληση, καθώς και το βανδαλισμό. Αποτελεί εσκεμμένη πράξη, που αποσκοπεί στην πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου και στην υποταγή του θύματος.  

Ο εκφοβισμός είναι σύνθετο φαινόμενο και μπορεί να αναφέρεται σε σωματική (σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές), συναισθηματική, ή λεκτική επίθεση (κοροϊδία, βρισιές, σαρκασμό, χειρονομίες, συκοφαντίες, γελοιοποίηση, απειλές), σεξουαλικό (ανεπιθύμητο άγγιγμα, προσβλητικά μηνύματα, λεκτική παρενόχληση) και ηλεκτρονικό εκφοβισμό (κακόβουλα sms, κλήσεις, e-mail, chat με απειλητικό περιεχόμενο).

Τι είναι η Σχολική Βία 

Η βία στο σχολείο μας απασχολεί συνήθως όταν  ασκείται κυρίως σωματικά (σωματική επίθεση). Οπωσδήποτε τα σπρωξίματα, τα χαστούκια, οι γροθιές, οι κλωτσιές  και γενικά η σωματική βία είναι η πιο ανησυχητική εκδήλωση της επιθετικότητας επειδή απειλεί άμεσα την ασφάλεια του παιδιού. Υπάρχει όμως και η λεκτική επ​ιθετικότητα που περιλαμβάνει βρισιές, κοροϊδία, σχόλια, χειρονομίες  και  γενικά  ταπείνωση με  ύβρεις ή εκφοβισμούς. 

Κρυμμένη επιθετικότητα ή εχθρότητα βρίσκουμε και σε ενέργειες που δεν μοιάζουν καθόλου βίαιες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αποκλεισμός ενός παιδιού από ομάδες συνομηλίκων  και η κακή συνήθεια  να του κρύβουν τα βιβλία, ή  να του πετάνε τα πράγματα. Αυτές οι ενέργειες ουσιαστικά συνιστούν συναισθηματική επίθεση χωρίς χειροδικίες ή βρισιές. 

Υπάρχει επίσης και ο σεξουαλικός εκφοβισμός: οι  χειρονομίες οι οποίες   προσβάλουν  ένα παιδί, ο  υποβιβασμός με απρεπή αγγίγματα, κινήσεις κ.λπ. Νεόφερτος είναι και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός που περιλαμβάνει τη χρήση  e-mail, chat rooms και κινητών με κλήσεις  απειλητικού περιεχομένου, καθώς και τη χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή ή ταπείνωση του εφήβου.

Μορφές Σχολικής βίας /Μπουλιγκ

Η βία στο σχολείο έχει διάφορες μορφές, σωματικές, λεκτικές, ψυχολογικές που μπορούν να παρουσιάζονται σε συνδυασμό μεταξύ τους. Όλες έχουν σοβαρό συναισθηματικό αντίκτυπο.
• Η συνεχείς κοροϊδία, η καζούρα, οι γκριμάτσες και τα καψώνια
• Οι κλωτσιές, οι τρικλοποδιές, οι σπρωξιές, τα χτυπήματα, το φτύσιμο, μαλλιοτράβηγμα, δάγκωμα ή οποιασδήποτε άλλης μορφής σωματική επίθεση
• Η σωματική επαφή σε σημεία που καλύπτει ένα μαγιό
• Η αρπαγή, απόκρυψη ή καταστροφή των πραγμάτων του άλλου
• Οι απειλές και ο εκβιασμός (πχ, το να απαιτείς ή να αποσπάς χρήματα με βία, εκβιασμό ή εκφοβισμό)
• Η στέρηση φίλων, η απομόνωση και ο αποκλεισμός απ το παιχνίδι

• Οι διάδοση φημών και οι συκοφαντίες
• Ρατσιστικές, μεροληπτικές δηλώσεις και συμπεριφορές που αφορούν, την προέλευση, το παρουσιαστικό, την ταυτότητα, τη σεξουαλική τοποθέτηση, τη δυσκολία, την ιδιαιτερότητα, την ασθένεια του άλλου
• Τα σεξουαλικά υπονοούμενα σε βάρος κάποιου.
• Υπονοούμενα ή συκοφαντία σχετικά με τη σεξουαλική ταυτότητα του άλλου
• Η αποκάλυψη όσων σου εκμυστηρεύτηκε ο άλλος
• Τα κακοήθη μηνύματα ή οι σιωπηλές κλήσεις κινητού
• Η φωτογράφηση ή μαγνητοσκόπηση χωρίς τη συγκατάθεση του άλλου
• Η τοποθέτηση στο διαδίκτυο υλικού και κειμένων που αφορούν κάποιον χωρίς την συγκατάθεσή του.
• Το να επιμένεις στα ίδια παρότι ο άλλος αναστατώνεται και πληγώνεται 

Σχολική Βία στο Δημοτικό 

Το 10% έως 15% των μαθητών – κυρίως του δημοτικού – πέφτουν θύματα διάφορων μορφών βίας στο σχολείο. Τα παιδιά που εμπλέκονται σε τέτοια επεισόδια, παρουσιάζουν αλλαγές στη συμπεριφορά τους όπως μειωμένη διάθεση ή ακόμα και άρνηση να πάει σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία, ξαφνική «πτώση» των σχολικών επιδόσεων, χαμηλή αυτοπεποίθηση, αναίτιοι πονοκέφαλοι ή πόνοι στο στομάχι, ξαφνική αλλαγή στη διάθεση.

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά σημάδια που εμφανίζουν παιδιά που έχουν πέσει θύμα βίας και εκφοβισμού στο σχολείο. ​Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, ενώ στο λύκειο μειώνονται.  
Οι μισοί από τους μαθητές – θύματα της βίας, δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους τους και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.  

Ποια παιδιά είναι ευάλωτα στη σχολική βία;

Οποιοδήποτε παιδί μπορεί πέσει θύμα ομάδας ή μεμονωμένων παιδιών που ασκούν βία στο σχολείο, όμως αυτά που είναι περισσότερο ευάλωτα είναι όσα διαφέρουν απ’ την ομάδα λόγω:        

• Εμφάνισης, (βάρος, χρώμα μαλλιών, μυωπίας, ύψος,)
• Τρόπου ομιλίας, χαρακτηριστικών ή καταγωγής, θρησκείας 
• Οικογενειακής κατάστασης (διαζύγιο, μονογονεϊκή οικογένεια)
• Της μη κοινωνικότητάς τους ή ‘μαζεμένης’, ντροπαλής συμπεριφοράς 
• Tης καλής ή της κακής απόδοσής τους στο σχολείο
• Της δημοτικότητάς τους και το ωραίο τους παρουσιαστικό
• Της ιδιαίτερης ικανότητας ή δυσκολίας (Για παράδειγμα: σύνδρομο Aσπενγκερ, Δυσλεξία, υπερκινητικότητα και ελλειμματική προσοχή, ιδιαίτερη έφεση στη μουσική, τα μαθηματικά),
• Της αρρώστιας ή νοσηλείας τους.

Μίλα μη φοβάσαι…