Αϋπνία, Δυσυπνία και Διαταραχές Ύπνου

Αϋπνία, Δυσυπνία και Διαταραχές Ύπνου

Ο ρόλος του Φαρμακοποιού

 

 

Όλοι κοιμόμαστε και όλοι έχουμε την ανάγκη του ύπνου και ποθούμε να έχουμε ένα καλό και αναζωογονητικό Ύπνο.

Πολλά έχουν γραφτεί όχι μόνον για του ύπνο αλλά και για το πώς κοιμόμαστε, από την στάση του σώματος, τα διαφορετικά στρώματα και κλίνες με πυτζάμες ή χωρίς, μόνοι ή με παρέα αλλά και σε σχέση με το σπουδαιότερο όλων, διερευνούμε μετά πάθους και μανίας τα όνειρα μας και τον ρόλο τους και την ερμηνεία αυτών.

Διόλου τυχαίο ότι εδώ και χιλιάδες  χρόνια, αλλά και πιο συγκεκριμένα από το 5Ο και 4Ο αιώνα Π.Χ. μια από τις σημαντικότερες θεραπευτικές μεθόδους στο Ασκληπιείο ήταν αυτή της εγκοίμησης που γινόταν στα ιερεία και ακολουθούσε και η ερμηνεία των ονείρων.

Μάλιστα, κατά την περίοδο της Θεουργικής Ιατρικής, η δεύτερη μαγική, πιο άμεση πράξη για την εξασφάλιση της υγείας, που συνδέθηκε ιδιαίτερα με τον Ασκληπιό ήταν  η εγκοίμηση, δηλαδή ο ύπνος του πάσχοντος στο ιερό, κατά την διάρκεια του οποίου ο Θεός εμφανιζόταν στο όνειρο του και είτε τον γιάτρευε με τα χέρια του, είτε του έδινε κάποιο φάρμακο, η απλά του έλεγε τι πρέπει να κάνει για να γίνει καλά.

Τα χρόνια πέρασαν, η γνώση αυξήθηκε – η σοφία όχι-και η τεχνολογία μας οδήγησε στο να κατανοήσουμε αρκετά καλύτερα τον ρόλο του ύπνου, την χαρτογράφηση του, τον προσδιορισμό της ποιότητας του αλλά και των καταστροφικών  για την υγεία συνεπειών από την έλλειψή του.

Μελετήσαμε και χαρτογραφήσαμε τον Ύπνο και πλέον στα Εργαστήρια Ύπνου αποτελεί κοινή ρουτίνα η καταγραφή του υπνογράμματος.

Σχετικά με την «δομή και αρχιτεκτονική» του Ύπνου παρουσιάζεται παρακάτω ένα παράδειγμα Υπνογράμματος όπου εμφανέστατα εναλλάσσονται τα διάφορα στάδια του ύπνου.

 

st

Σχετικά με τα χαρακτηριστικά των σταδίων και την χρησιμότητά τους ακολουθεί συνοπτική περιγραφή.

 

Ο ύπνος σχετίζεται με χαρακτηριστικές μεταβολές στην δραστηριότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως αυτές μετρώνται με την πολύ-υπνογραφία (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα ΗΕΓ, ηλεκτρομυογράφημα ΗΜΓ, ηλεκτροοφθαλμογράφημα ΗΟΓ). Με βάση τις μετρήσεις αυτές, ο ύπνος έχει διαιρεθεί σε δύο ποιοτικά διαφορετικές καταστάσεις:

  • τον ύπνο χωρίς ταχείες κινήσεις των οφθαλμών (non-rapid eye movement sleep, NREM sleep) και
  • τον ύπνο με ταχείες κινήσεις των οφθαλμών – (rapid eye movement sleep, REM sleep) – ύπνο στη διάρκεια του οποίου ονειρευόμαστε.

Ο NREM ύπνος διαιρείται σε τέσσερα στάδια αυξανόμενου βάθους:

  • Το Στάδιο Ι, που αντιστοιχεί στο 4% με 5% της βασικής υπνικής περιόδου, εμφανίζεται με την έναρξη του ύπνου ή ακολουθεί την άνοδο του επιπέδου συνείδησης από ένα άλλο στάδιο ύπνου. Στο Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) εμφανίζονται οξύαιχμα κύματα, ενώ οι οφθαλμοί εκτελούν βραδείες περιστροφικές κινήσεις.
  • Το Στάδιο ΙΙ (45% με 55 % του νυκτερινού ύπνου) περιλαμβάνει βραδύτερη ηλεκτροεγκεφαλογραφική δραστηριότητα.
  • Το Στάδιο ΙΙΙ (4-6% του συνολικού χρόνου του ύπνου) εμφανίζει ακόμη πιο βραδεία δραστηριότητα στο ΗΕΓ.
  • Το Στάδιο IV χαρακτηρίζεται από τη βραδύτερη ΗΕΓ δραστηριότητα και συνιστά το 12% με 15% του ύπνου.

Ο συνδυασμός των Σταδίων ΙΙΙ και IV αποκαλείται ύπνος βραδέων κυμάτων (slow-wave sleep, SWS). Αυτή θεωρείται η βαθύτερη μορφή ύπνου, από την οποία η αφύπνιση είναι ιδιαίτερα δύσκολη.  Ορισμένες νυκτερινές διαταραχές του ύπνου (συγχυτικές διεγέρσεις, υπνοβασία και υπνικός τρόμος) εμφανίζονται κατά τον ύπνο βραδέων κυμάτων.

Ο REM ύπνος είναι ως προς τη φυσιολογία του πολύ διαφορετικός. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου ύπνου, ο μεταβολισμός του εγκεφάλου είναι ιδιαίτερα έντονος με χαμηλά δυναμικά στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα.

Παρατηρούνται αυτόματες ταχείες κινήσεις των οφθαλμών,  ενώ η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των σκελετικών μυών είναι πρακτικά απούσα. Ο καρδιακός ρυθμός, η πίεση του αίματος και ο τύπος αναπνοής μεταβάλλονται συνεχώς, η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος διακόπτεται προσωρινά, ενώ διαπιστώνεται διόγκωση του πέους και της κλειτορίδας.

Ο REM ύπνος συνήθως καταλαμβάνει το 20% με 25% του συνολικού χρόνου ύπνου. Τα περισσότερα όνειρα αλλά και οι εφιάλτες εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του REM ύπνου.

Σχετικά με τα Όνειρα, πρέπει να αποσαφηνίσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι  ονειρευόμαστε – άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο, απλά αυτοί που λένε πως δεν βλέπουν όνειρα, ή δεν τα θυμούνται ή δεν ξυπνούν ποτέ κατά την ονειρική τους φάση.

Πέραν όμως της αξίας, της ανάγκης και της ερμηνείας των ονείρων, η κυρίαρχη μέριμνα του Ιατροφαρμακευτικού κόσμου είναι η αντιμετώπιση της αϋπνίας και των διαταραχών ύπνου που αφορούν σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους  και δυστυχώς είναι αιτία κακής ποιότητας ζωής ( την επόμενη μέρα) στην καλύτερη περίπτωση και στην χειρότερη περίπτωση αποτελούν αιτία ασθενειών και επιπλοκών Υγείας.

 

H αϋπνία θεωρείται σοβαρό πρόβλημα και η παραδοσιακή Ιατρική αντίληψη μιλά για αϋπνίες εννοώντας την μερική ή ολική έλλειψη ύπνου.

Εδώ και κάποια χρόνια αναφερόμαστε στις διαταραχές ύπνου, στις Αϋπνίες αλλά και στην ποιότητα Ύπνου, και φυσικά έως και σήμερα και σε σχέση με τον ύπνο επικρατεί το «αιώνιο ερώτημα – ποσότητα ή ποιότητα?».

Αυτό γιατί, συχνά συμβαίνει να κοιμόμαστε πολλές ώρες και να ξυπνάμε κουρασμένοι, ενώ άλλες φορές λίγες ώρες ύπνου είναι αναζωογονητικές. Και Ναι η απάντηση –όπως συνήθως σε αυτό το ερώτημα – είναι μια και μοναδική. Και ποιότητα αλλά και επαρκής ποσότητα.

Ένα άλλο πρόβλημα στην διατύπωση και αξιολόγηση των διαταραχών είναι αφενός η διαφορετικότητα και η πολυμορφοτικότητα του ύπνου στον καθένα μας αλλά και το ότι ο καλός ο ύπνος εξαρτάται από πολλές παραμέτρους.

Επανάσταση αποτέλεσε στον χώρο η κλίμακα Αξιολόγησης Ύπνου   Αθήνας ( Athens Insomnia  Scale) που εκπονήθηκε το 1994-95 από ομάδα Ψυχιάτρων του ΕΚΠΑ κατόπιν υποβλήθηκε, στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας  ( ΠΟΥ – WHO) από την οποία και υιοθετήθηκε, χρησιμοποιείται σήμερα ευρέως και είναι η κάτωθι.

 

14610906_1012330788893009_5897435621191316032_n

 

www.facebook.com/justsleep.gr

 

ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΥΠΝΟΥ

Athens insomnia scale

From Wikipedia, the free encyclopedia

 

Στην ιατρική, η αϋπνία ευρέως μετριέται βάσει της Κλίμακας Αϋπνίας Αθηνών (AIS), που εισήχθη για πρώτη φορά το 2000 από μια ομάδα ερευνητών [1] από την Αθήνα, για να αξιολογήσουν τα συμπτώματα και την ένταση της αϋπνίας σε ασθενείς με διαταραχές του ύπνου.

Αξιολογούνται οκτώ παράγοντες (όπως συνοψίζονται παρακάτω) που χαρακτηρίζουν έναν υγιή ύπνο. Οι πέντε πρώτοι σχετίζονται με τον νυχτερινό ύπνο και οι υπόλοιποι τρεις με τη δυσλειτουργία του οργανισμού  κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι απαντήσεις βαθμολογούνται σε μια κλίμακα 0-3 και ο υγιής ύπνος αξιολογείται από την αθροιστική βαθμολογία όλων των παραγόντων  ως συνολική ποιότητα του ύπνου ενός ατόμου. Η  AIS θεωρείται ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την ανάλυση του ύπνου, και έχει αξιολογηθεί σε διάφορες χώρες με βάση τους τοπικούς ασθενείς. [2] [3] [4] [5] [6] [7]. Βαθμολογία  ≥6 στην AIS συνεπάγεται κάποια μορφή αϋπνίας. [8]

 

 

 

 

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΥΠΝΟΥ

ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΥΠΝΟΥ

Έλευση του ύπνου

0   Κανένα πρόβλημα

1: Μικρή καθυστέρηση

2:  Σημαντική καθυστέρηση

3:  Πολύ μεγάλη καθυστέρηση ή πλήρης αϋπνία

Αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύκτας

0   Κανένα πρόβλημα

1: Μικρό πρόβλημα

2:  Αξιοσημείωτο πρόβλημα

3:  Σοβαρό πρόβλημα  ή πλήρης αϋπνία

Τελική αφύπνιση

0  ‘Οχι νωρίτερα

1: Λίγο νωρίτερα

2:  Αρκετά  νωρίτερα

3:  Πολύ νωρίτερα  ή πλήρης αϋπνία

Συνολική διάρκεια ύπνου

0   Επαρκής

1: Ελαφρώς ανεπαρκής

2:  Αρκετά ανεπαρκής

3:  Ανεπαρκέστατη  ή πλήρης αϋπνία

Ποιότητα ύπνου

0   Ικανοποιητική

1:  Ελαφρώς μη ικανοποιητική

2: Σημαντικά μη ικανοποιητική

3:  Καθόλου ικανοποιητική  ή πλήρης αϋπνία

Διάθεση κατά τη διάρκεια της ημέρας

0   Κανονική

1:  Λίγο μειωμένη

2:  Αρκετά  μειωμένη

3:  Πολύ μειωμένη

Λειτουργική ικανότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας

0   Κανονική

1:  Λίγο μειωμένη 

2:  Αρκετά  μειωμένη

3:   Πολύ μειωμένη

Ημερήσια υπνηλία

0   Καθόλου

1:  Μέτρια

2:  Αξιοσημείωτη

3:  Έντονη

 

 

Συμπερασματικά, οι διαταραχές ύπνου είναι συχνές, είναι πολλές και διαφορετικές αλλά σχεδόν όλες χρήζουν αντιμετώπισης διότι έχουν αρνητικές εκπτώσεις στον πάσχοντα από αυτές.

Στο επόμενο άρθρο ΣΕΦΦ θα αναφερθούμε στους τρόπους βελτίωσης του ύπνου και αναχαίτισης της Αϋπνίας.

 

 

References[edit]

  1. Jump up^Soldatos CR, Dikeos DG, Paparrigopoulos TJ (June 2000). “Athens Insomnia Scale: validation of an instrument based on ICD-10 criteria”. Journal of Psychosomatic Research 48 (6): 555–60.doi:1016/S0022-3999(00)00095-7PMID 11033374.
  2. Jump up^Sun JL, Chiou JF, Lin CC (May 2011). “Validation of the Taiwanese version of the Athens Insomnia Scale and assessment of insomnia in Taiwanese cancer patients”. Journal of Pain and Symptom Management 41 (5): 904–14. doi:1016/j.jpainsymman.2010.07.021PMID 21420272.
  3. Jump up^Okajima I, Nakajima S, Kobayashi M, Inoue Y (September 2013). “Development and validation of the Japanese version of the Athens Insomnia Scale”. Psychiatry and Clinical Neurosciences 67(6): 420–5. doi:1111/pcn.12073PMID 23910517.
  4. Jump up^Gómez-Benito J, Ruiz C, Guilera G (August 2011). “A Spanish version of the Athens Insomnia Scale”. Quality of Life Research 20 (6): 931–7. doi:1007/s11136-010-9827-x.PMID 21210225.
  5. Jump up^Paparrigopoulos T, Tzavara C, Theleritis C, Psarros C, Soldatos C, Tountas Y (2010). “Insomnia and its correlates in a representative sample of the Greek population”. BMC Public Health 10: 531. doi:1186/1471-2458-10-531PMC 2942806PMID 20815870.
  6. Jump up^Fornal-Pawłowska M, Wołyńczyk-Gmaj D, Szelenberger W (2011). “Walidacja Ateńskiej Skali Bezsenności” [Validation of the Polish version of the Athens Insomnia Scale] (PDF). Psychiatria Polska (in Polish) 45 (2): 211–21. PMID 21714210.
  7. Jump up^Kan, Ka-ki, Katherine (2008). “Validation of the insomnia severity index, athens insomnia scale and sleep quality index in adolescent population in Hong Kong”.
  8. Jump up^Soldatos CR, Dikeos DG, Paparrigopoulos TJ (2002). “The diagnostic validity of the Athens Insomnia Scale”. J Psychosom Res 55: 263–7. doi:1016/S0022-3999(02)00604-9.PMID 12932801.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πέτρος Κασαρτζιάν

 Φαρμακοποιός – Χημικός Φαρμάκων

Δ/νων Σύμβουλος PHARMAQ AE                             

   

   Κατηγορία: Άρθρα Φαρμακοποιών, Ζωή