Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το AIDS

Untitled-1

Ένα άρθρο, που επιμελήθηκε η Μαργαρίτα Φατσέα, Φαρμακοποιός.

1η  Δεκεμβρίου. Παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS. Θεσπίστηκε πρώτη φορά το 1988 και έκτοτε εκείνη την ημέρα πραγματοποιούνται ποικίλες δράσεις και καμπάνιες που στόχο έχουν να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν το κοινό σχετικά με το AIDS, τους τρόπους πρόληψης και θεραπείας αυτού.

Το AIDS ευθύνεται για το θάνατο 39 εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ περισσότερα από 78 εκατομμύρια άνθρωποι είναι αναγνωρισμένοι φορείς του ιού, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Το AIDS προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Acquired Immune Deficiency Syndrome, που σημαίνει Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας και προκαλείται από τον ιό HIV (Human Immunodeficiency Virus), δηλαδή τον ιό της ανθρώπινης ανοσοεπάρκειας, ο οποίος δρα προσβάλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου.

Ιστορική αναδρομή

Το 1931 πιστεύεται πως ο HIV-1M, η πιο θανατηφόρα μορφή του HIV,  εμφανίστηκε σε πληθυσμό χιμπατζήδων στο Νότιο Καμερούν. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η μετάδοση από το χιμπατζή στον άνθρωπο έγινε μετά από έκθεση κυνηγών στο μολυσμένο αίμα. Το 1959 συλλέχτηκε το πρώτο δείγμα του ιού από ένα ναύτη από το Μάντσεστερ, ο οποίος απεβίωσε την ίδια χρονιά από συμπτώματα που θύμιζαν έντονα αυτά του AIDS. Στις 5 Ιουνίου του 1981 εμφανίστηκαν οι πρώτες περιπτώσεις σοβαρής ανοσοποιητικής ανεπάρκειας σε 5 ομοφυλόφιλους άντρες, οι οποίοι κατέληξαν από πνευμονία, ενώ τα συμπτώματα που εμφάνιζαν ήταν παρόμοια με αυτά του AIDS. Το 1987 πραγματοποιείται η πρώτη προεδρική ομιλία από τον Ronald Reagan και το 1991 πεθαίνει ο Freddie Mercury χτυπημένος από τη νόσο. Έκτοτε, η ασθένεια και τα συμπτώματα αυτής διαδόθηκαν στον κόσμο μέσα από καμπάνιες και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Ο ιός HIV

Ο HIV ανήκει σε μια κατηγορία ιών που ονομάζονται ρετροϊοί, οι οποίοι περιέχουν κύτταρα τα οποία συντίθενται από μόρια ριβοζονουκλεϊνικού οξέος (RNA). Με τη βοήθεια ενός ενζύμου, της αντίστροφης μεταγραφάσης, μετατρέπεται σε DNA,ώστε να ενσωματωθεί στο γονιδίωμα  του ατόμου.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του HIV είναι η μεγάλη μεταλλακτικότητά του, η οποία οφείλεται σε ένα ένζυμο, την αντίστροφη μεταγραφάση, καθώς αυτή είναι επιρρεπής σε λάθη κατά τη διαδικασία της αντιγραφής όταν προστίθενται τα νουκλεοτίδια στη σειρά προκειμένου να σχηματιστεί το DNA και να προκύψουν οι μεταλλάξεις.

Τα άτομα εκείνα που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV, τα ονομάζουμε και οροθετικά και θα είναι για πάντα προσβεβλημένα από αυτόν τον ιό. Με την πάροδο του χρόνου, ο ιός αυτός μολύνει και καταστρέφει κάποια λευκά αιμοσφαίρια που υπάρχουν στον οργανισμό (τα CD4 λεμφοκύτταρα και τα μακροφάγα) μειώνοντας έτσι σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς και καθιστώντας το αδύναμο να αμυνθεί ενάντια σε διάφορα βακτήρια και ιούς. Η πορεία της λοίμωξης που προκαλεί ο HIV χαρακτηρίζεται από τη μεσολάβηση ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος ανάμεσα στην αρχική προσβολή και την εμφάνιση των σοβαρών συμπτωμάτων. Γι’ αυτό και ανήκει σε μια κατηγορία που ονομάζονται αργοί ιοί.

Τι είναι το AIDS

Το AIDS είναι μια ασθένεια που προκαλείται από τον ιό HIV και συνήθως εκδηλώνεται 2 με 10 χρόνια αργότερα από τη στιγμή που ο οργανισμός θα προσβληθεί. Ένα προσβεβλημένο άτομο έχει τόσο αποδυναμωμένο σύστημα που συνήθως αρρωσταίνει από μία ή περισσότερες ευκαιριακές λοιμώξεις, όπως πνευμονία, Σάρκωμα Καπόζι, βλάβες στη μνήμη ή καρκίνους. Μόνο μερικοί ασθενείς, περίπου το 5%, που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV, δεν χρειάζεται να λάβουν αντιρετροϊκά φάρμακα και ούτε θα αναπτύξουν ποτέ AIDS, καθώς μπορούν να ελέγχουν την καταστροφική δράση του ιού, μόνο κρατώντας το ανοσοποιητικό τους σύστημα σε υψηλό επίπεδο.

Τα συμπτώματα που μπορούν να εμφανιστούν

  • ταχεία απώλεια βάρους (10% ή και περισσότερο)
  • αίσθημα κόπωσης ή κακουχίας
  • μειωμένη όρεξη
  • διογκωμένοι λεμφαδένες στις μασχάλες, στη βουβωνική χώρα ή το λαιμό
  • μυϊκή δυσκαμψία ή άλγος
  • εξανθήματα πάνω ή κάτω από το δέρμα, μέσα στο στόμα, τη μύτη ή τα βλέφαρα
  • κεφαλαλγία
  • έλκη στη στοματική κοιλότητα, τον οισοφάγο, τα γεννητικά όργανα ή τον πρωκτό
  • πνευμονία
  • διάρροια που διαρκεί περισσότερο από μία εβδομάδα
  • επαναλαμβανόμενα περιστατικά με πυρετό ή έντονη νυχτερινή εφίδρωση για περισσότερο από ένα μήνα

Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται συνήθως 2-4 εβδομάδες μετά τη μόλυνση του ατόμου από τον ιό και μπορεί να διαρκέσουν από μερικές ημέρες μέχρι και μερικές εβδομάδες. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονα, ενώ υπάρχουν ασθενείς που δεν έχουν νοσήσει καθόλου. Σε αυτό το διάστημα, η λοίμωξη μπορεί να μην εντοπιστεί σε ένα τεστ για το AIDS, αλλά οι ασθενείς που έχουν μολυνθεί να είναι ιδιαίτερα μεταδοτικοί. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα συμπτώματα αυτά μπορούν να συσχετίζονται και με άλλες νόσους και ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του HIV, εφ’ όσον κρίνεται απαραίτητο, είναι να πραγματοποιηθεί τεστ ανίχνευσης του ιού.

Τρόποι μετάδοσης του ιού

  • Κατά τη σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις, όπου αποτελεί το συχνότερο τρόπο μετάδοσης του ιού, μέσω του σπέρματος και των προσπερματικών υγρών, των κολπικών και πρωκτικών υγρών και μέσω του στοματικού σεξ. Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού τουλάχιστον κατά 70%.
  • Με την επαφή με μολυσμένο αίμα, το οποίο μπορεί να εισχωρήσει μέσα στον οργανισμό μας μέσω εκδορών, αμυχών, πληγών ή βλεννογόνων. Οι μεταγγίσεις αίματος θεωρούνται πλέον ασφαλείς, αφού γίνονται διεξοδικοί έλεγχοι για την παρουσία του HIV ή άλλων παθογόνων οργανισμών. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί ακόμα και με την κοινή χρήση ορισμένων αντικειμένων, όπως ξυραφάκια ή οδοντόβουρτσες.
  • Με την κοινή χρήση σύριγγας, είτε σε άτομα που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών είτε κατά τη διάρκεια του τρυπήματος των αυτιών ή τατουάζ από μη αποστειρωμένες βελόνες.
  • Κατά τη διάρκεια του τοκετού μέσω του πλακούντα και του θηλασμού από τη μολυσμένη μητέρα στο νεογνό. Γι’ αυτό και οι οροθετικές μητέρες υποβάλλονται σε καισαρική τομή και αποθαρρύνονται από το να θηλάσουν τα παιδιά τους.

Ο ιός δεν μεταδίδεται με:

  • το σάλιο, τα δάκρυα, τον ιδρώτα, τα κόπρανα ή τα ούρα
  • την αγκαλιά και το φιλί
  • με τη συγκατοίκηση με ένα οροθετικό άτομο
  • τσιμπήματα εντόμων
  • τη χειραψία
  • την κοινή χρήση τουαλέτας, ντους ή πισίνας

Διάγνωση της νόσου

  • Με ποικίλες αιματολογικές εξετάσεις
  • Δοκιμασία HIV Elisa/ δοκιμασία Western blot, για την ανεύρεση αντισωμάτων έναντι του ιού, θετικοποιούνται συνήθως μερικούς μήνες μετά τη μόλυνση του ατόμου
  • Ανίχνευση γενετικού υλικού του HIV (RNA) μέσω της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR), στο οποίο ανιχνεύεται το ιικό φορτίο και παράλληλα ανιχνεύει πόσες χιλιάδες ιοί υπάρχουν ανά κυβικό εκατοστό αίματος. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται μόνο από οροθετικούς που βρίσκονται υπό αγωγή, με σκοπό να παρακολουθείται η πορεία της νόσου.
  • Προσδιορισμός των λεμφοκυττάρων (τιμές των CD4), για την επάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος

Υπάρχει θεραπεία;

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει κάποια θεραπεία που να αντιμετωπίζει καταλυτικά το ιό HIV. Ωστόσο, η αντιρετροϊκή αγωγή είναι η καλύτερη επιλογή για τη μακροχρόνια ιική καταστολή. Με τη χρήση νέων συνδυαστικών φαρμακευτικών αγωγών, επιτυγχάνεται η μακρόχρονη αναστολή της πορείας της νόσου, η μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας λόγω του ιού HIV και ως εκ τούτου και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου.

Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες αντιρετροικών φαρμάκων με διαφορετικό τρόπο δράσης. Οι συνδυασμοί αυτοί ονομάζονται HAART (Highly Active Antiretroviral Therapy- αντιρετροϊκή θεραπεία υψηλής δραστικότητας) και δρουν μειώνοντας τη συγκέντρωση του ιού στα μολυσματικά υγρά και μειώνοντας έτσι την πιθανότητα μετάδοσης της νόσου. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως ένα οροθετικό άτομο που βρίσκεται σε μια επιτυχημένη αντιρετροϊκή θεραπεία, έχει μειωμένες πιθανότητες να μεταδώσει τον ιό στον ερωτικό του σύντροφο.

Οι θεραπείες αυτές θα πρέπει να εφαρμόζονται από εξιδεικευμένους ιατρούς και μονάδες υγείας που θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Τον τελευταίο καιρό γίνονται έρευνες για τη δημιουργία ενός εμβολίου (HVTN 702), το οποίο θα οδηγήσει στην οριστική θεραπεία του AIDS και θα βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο.

Πηγές:

www.onmed.gr

www.hivaids.gr

www.huffingtonpost.gr

www.iatropedia.gr

www.moh.gov.gr

www.thatslife.gr

   

   Κατηγορία: Άρθρα Φαρμακοποιών, Επικαιρότητα, Ζωή, Ιατρικά άρθρα, Υγεία